Esca

Yaşlı bağlara sarkıntılık yapan bu müsibet, dünyada tanınmamak için bir de utanmadan kendine farklı isimler takmış : Kav, Black measles, Apoplexy, Vine decline, Sunstroke, Folletage, White root gibi farklı isimlerle farklı ülkelerde kendini gösteriyor bu ajan kılıklı.  Türkiye’de ilk defa 1926 yılında P.Viala tarafından İzmir (Smyrna) bağlarında saptanmış. Birkaç fungal etmenin birlikte neden olduğu bir hastalık olarak düşünülmüş.

Şüpheler devam ettiği için 1942 yılında İyriboz tarafından bilimsel bir çalışma yapılmış ve ilk defa kayıtlara geçilmiş:

“Yaz kızım !  Ege bölgesi’ndeki varlığı ve hastalığa neden olan 2 suçlunun : Stereumhirsitum ve Phellinus (Fomes) igniarius funguslarının …”

 

Hayta, bir de etrafına eleman toplamış.
Bu hastalığa neden olan fungal etmenler şunlardır:

Esca’nın Belirtileri

Bu funguslar tarafından üretilen 2 enzim çok etkilidir: Lakkaz ve Peroksidaz. Bu enzimler asmanın odun dokusundaki lignine zarar verir. Böylece su iletimi olumsuz etkilenir. Dolayısıyla da bitkinin yeşil aksamında 

• solgunluk
• gelişme geriliği
• kuruma 

belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler, asmanın tamamında da görülebilir yalnızca bir kısmında da. 2 şekilde kendini teşhir eder: Ya direkt kendini yapraklarda gösterir yada asma aniden ölür (Apoplexy= İnme).

Asmanın Yapraktaki Belirtileri

Asmada önce gözlerin uyanması gecikir. Belirtiler, sürgünün alt kısmındaki yapraklarda başlar. Belirtiler, sürgünün alt kısmındaki yapraklarda başlar. Çiçeklenmeden sonra, yaz aylarında veya sonbahar başlangıcında. Sonra, tüm yapraklarda kendini gösterir. Yaprakların doğal yeşilliği kaybolur ve zamanla sararmaya başlar.

 

Yapraklarda damar araları önce sararır, daha sonra kızıl kahverengine dönüşür. Damarlar yeşil kalır. Bu yapraklar kuruyup, vakti gelmeden önce dökülür. Yanlış tanı yapılarak bağlara yanlış uygulama yapan birçok kişi var (Besin maddesi eksikliği zannedip bağlara uygulama yaptıklarını söyleyenler oldu, gübreleme, Potasyum eksikliği gibi).

Tanedeki Belirtileri

Tane bağlama ile olgunlaşma arasındaki herhangi bir zamanda, tüm salkımda yada bazı tanelerin yüzeyinde önce koyu mor noktalar şeklinde lekeler ortaya çıkar. Daha sonra bu lekeler birleşerek tüm taneyi kaplayabilir.

 

 

 

 

Yaprak ve tanedeki bu belirtileri fungusların üretikleri toksinler, asmanın yaşı, çeşidi, üretim materyeli, budama, yaraların korunması (Kültürel Çalışmalar), iklim koşulları, toprak yapısı, sulama ve arazinin eğimi etkiler.

Odun Dokusundaki Belirtileri

Gövde ve kalın dallarının (cordon) enine kesitinde odun kısmının tahrip olduğu görülür.

 

Hastalık Döngüsü 

Sporların havaya karışıp yayılarak asmanın yara yerlerinden giriş yaptıkları düşünülmektedir.

Esca ile Mücadele (# Occupy grapevine)

1. Kimyasal Mücadele İmkansız.Daha önceden Sodyum Arseniyat önerilmişti ama daha sonra kullanımı kanserojenik ve toksik olduğu için yasaklanmıştır.
2. Hasta asmanın gövdesini yararak araya taş sıkıştırmak. Güneş ışığı ve oksijenin gelişimi yavaşlattığı düşünülmüştür.
   
3. Kültürel Önlemler alınmalıdır.

   * Çok yaşlı omcalarda görüldüğü zaman asmalar yerlerinden sökülüp artıklarıyla birlikte yakılmalıdır. Asmanın yeri birkaç sene dinlendirilmelidir. Artık bırakmamak çok önemli. Çünkü fungus spor oluşturabilir.

   * Budama ekibine eğitim verilmeli ve işin hassasiyeti onlara anlatılmalıdır. (Her budamadan sonra budama ekibi ödüllendirilmelidir. Hatta bağlar arası düzgün budama – hızlı budama yarışmaları düzenlenebilir. Kazanan ekibe ödüller verilebilir. Yeni Zelanda’da bu tür yarışmalar düzenlenmekte ve ekibi oldukça motive etmekte).
   * Budama aletleri her seferinde dezenfekte edilmelidir. 

   * Budamada asmaya zarar verilmemeli ve asmada yara açılmamalı, açılırsa hemen yara yeri kapatılmalıdır.

   * Hastalıklı asmadan ürün alınmamalıdır.

 

Referanslar

Geisenheim Üniversitesi Ders notları, 2010, Advanced Viticulture

wineland.co.za/esca-in-sa-vineyards/

dergipark.gov.tr/download/article-file/19894

sorhocam.com/etiket.asp?sid=29&bagda-kav-hastaligi-mucadelesi/

iv.ucdavis.edu/Viticultural_Information/?uid=206&ds=351

Fischer, M. 2002. A new wood-decaying basidiomycete species associated with esca of grapevine: Fomitiporia mediterranea (Hymenochaetales). Mycological Progress. 1(3): 315-324.

Larignon, P., and B. Dubos. 1997. Fungi Associated with Esca Disease in Grapevine. European Journal of Plant Pathology. 103: 147-157.

Viala, P. 1926. Recherches sur les maladies de la vigne, Esca. Annales des Epiphyties Fasc. 1 et 2: 1-108.

tarimkutuphanesi.com/Baglarda_Kav_(Esca)_Hastaligi_00727.html

İyriboz, N. 1942. Bağ hastalıkları (2. Basım). Ziraat Vekâleti Neşriyatı. Sayı:323–2. İzmir. 232s.

plantmanagementnetwork.org/pub/php/research/2005/grape/

ipm.msu.edu/grape_diseases/grapevine_decline_or_esca

researchgate.net/figure/223189330_fig1_Fig-1-Cross-sections-through-the-trunk-of-a-25-year-old-grape-cv-Sangiovese-vine

ipm.msu.edu/grape_diseases/grapevine_decline_or_esca